Trong lễ ăn hỏi, bên cạnh những tráp sính lễ được nhà trai chuẩn bị công phu, nghi thức “lại quả” do nhà gái thực hiện cũng mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nghi thức truyền thống này, từ khái niệm, ý nghĩa sâu sắc, cách thức thực hiện đúng chuẩn cho đến những biến thể thú vị giữa các vùng miền, góp phần giúp ngày trọng đại của bạn thêm phần trọn vẹn và ý nghĩa. Hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết này!

Giải mã nghi thức lại quả trong lễ ăn hỏi

Lễ lại quả là gì?

Lễ lại quả là một nghi thức diễn ra trong lễ ăn hỏi, theo đó nhà gái sẽ trích một phần lễ vật từ các tráp ăn hỏi để gửi lại cho nhà trai. Hành động này diễn ra sau khi nhà gái đã tiếp nhận sính lễ và hoàn thành các nghi thức cần thiết như trình diện gia tiên.

Cần phân biệt rõ, đây là một hành động nghi thức đáp lễ, khác hoàn toàn với sính lễ ban đầu. Việc lại quả thể hiện sự đồng ý, trân trọng và tấm lòng của nhà gái đối với thành ý của nhà trai.

Mâm lễ lại quả: biểu tượng của sự đáp lễ và tấm lòng trân trọng từ nhà gái gửi đến nhà trai

Nguồn gốc và ý nghĩa cốt lõi

Dù nguồn gốc tục lại quả có nhiều diễn giải dân gian khác nhau, ý nghĩa cốt lõi của nghi thức này vẫn luôn được thống nhất và đề cao. Trước hết, việc lại quả là lời chấp thuận hôn sự một cách tế nhị và trang trọng từ phía nhà gái. Đồng thời, đây cũng là cách bày tỏ lòng biết ơn đối với những lễ vật chu đáo và tôn trọng thành ý mà nhà trai đã mang đến.

Hơn thế nữa, phần lễ vật được lại quả này còn mang ý nghĩa chia sẻ niềm vui, chia lộc đến họ hàng, bạn bè thân thiết của nhà trai, như một lời báo hỷ chính thức rằng hai gia đình sắp có thêm dâu hiền, rể thảo.

Ý nghĩa văn hóa sâu sắc của tục lại quả trong đám hỏi Việt Nam

Tục lại quả không đơn thuần là một thủ tục trong văn hóa cưới hỏi mà còn ẩn chứa nhiều giá trị văn hóa sâu sắc trong đám hỏi Việt Nam:

Sự gắn kết hai nhà: Hành động trao và nhận lại quả tượng trưng cho sự khởi đầu của mối quan hệ thông gia tốt đẹp. Việc “có qua có lại” này thể hiện sự tôn trọng lẫn nhau, tạo nền tảng cho sự giao hảo, gắn kết hai nhà về sau này.
Thể hiện sự khéo léo, chu toàn của nhà gái: Cách nhà gái chuẩn bị và chia phần lễ vật lại quả – cẩn thận, tỉ mỉ, đủ đầy theo đúng phong tục – phần nào phản ánh sự khéo léo, chu toàn của người phụ nữ trong gia đình. Đây là hình ảnh đẹp, thể hiện sự đảm đang, biết vun vén, một giá trị được coi trọng trong truyền thống văn hóa Việt.
Duy trì nét đẹp văn hóa: Lại quả là một phần không thể thiếu, góp phần làm nên sự trọn vẹn của lễ ăn hỏi truyền thống. Việc duy trì nghi thức này qua các thế hệ giúp gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, nhắc nhở con cháu về những giá trị tốt đẹp trong hôn nhân và gia đình.

Bên trong mâm lễ lại quả thường có những gì?

Nguyên tắc cơ bản nhất là lễ vật lại quả được lấy từ chính các tráp ăn hỏi mà nhà trai đã mang sang, tuyệt đối không phải là những vật phẩm do nhà gái tự chuẩn bị thêm từ bên ngoài. Thành phần cụ thể sẽ phụ thuộc vào lễ vật trong các tráp và phong tục từng vùng miền, nhưng thường bao gồm:

Trầu cau: Đây là lễ vật gần như không thể thiếu. Số lượng cau, lá trầu được chia lại sẽ tuân theo quy tắc chẵn/lẻ của từng địa phương. Cau trầu tượng trưng cho tình nghĩa vợ chồng son sắt, keo sơn.
Bánh trái: Các loại bánh đặc trưng như bánh cốm, bánh phu thê (xu xê), bánh đậu xanh… thường được chia lại một phần. Số lượng bánh lại quả cũng theo quy tắc chẵn/lẻ và luôn ít hơn số lượng ban đầu nhà trai mang đến.
Rượu, thuốc lá, chè: Nhà gái sẽ lấy lại một phần nhỏ (ví dụ: một chai rượu, một cây thuốc, một gói chè) để tượng trưng.
Heo quay: Nếu trong tráp lễ có heo quay, nhà gái thường sẽ lấy lại phần đầu hoặc phần đuôi của con heo để làm lễ lại quả.
Các lễ vật khác: Tùy thuộc vào các tráp lễ khác mà nhà gái có thể lại quả thêm một phần hoa quả, xôi, hoặc các vật phẩm khác có trong tráp.

Bảng tham khảo cách chia lễ vật lại quả phổ biến:

Lễ vật	Quy tắc chia miền Bắc	Quy tắc chia miền Trung/Nam	Ghi chú chung
Cau trầu	Số lẻ (ví dụ: 3, 5, 7 quả cau)	Số chẵn (ví dụ: 2, 4, 6 quả cau)	Luôn kèm lá trầu tương ứng.
Bánh cốm	Số lẻ (ví dụ: 3, 5, 7 chiếc)	Ít phổ biến hơn, nếu có thường số chẵn.	Chia từ tráp bánh nhà trai mang đến.
Bánh phu thê	Ít phổ biến hơn, nếu có thường số lẻ.	Số chẵn (ví dụ: 2, 4, 6, 8, 10 chiếc)	Chia từ tráp bánh nhà trai mang đến.
Bánh đậu xanh	Số lẻ (ví dụ: 3, 5, 7 hộp/phong)	Ít phổ biến hơn, nếu có thường số chẵn.	Chia từ tráp bánh nhà trai mang đến.
Rượu/thuốc/chè	1 chai/cây/gói	1 hoặc 2 chai/cây/gói	Lấy tượng trưng, không cần chia quá nhiều.
Heo quay	Thường lấy phần đuôi hoặc một ít thịt	Thường lấy phần đầu hoặc một ít thịt	Dùng dao sạch để cắt, không dùng tay xé.
Hoa quả/xôi	Chia một phần nhỏ, đảm bảo tính thẩm mỹ	Chia một phần nhỏ, đảm bảo tính thẩm mỹ	Sắp xếp gọn gàng vào mâm/khay lại quả.

Lưu ý về bánh cốm/phu thê: Đây là các loại bánh đặc trưng theo vùng miền. Nếu nhà trai từ miền Bắc mang bánh cốm vào Nam, nhà gái miền Nam khi lại quả vẫn sẽ theo lệ số chẵn của mình. Nguyên tắc cốt lõi là: lễ vật lại quả được lấy từ tráp của nhà trai, nhưng cách chia (chẵn/lẻ) tuân theo phong tục của nhà gái.

Lưu ý: Bảng trên chỉ mang tính tham khảo các trường hợp phổ biến. Thực tế có thể thay đổi tùy theo số lượng lễ vật nhà trai mang đến và thỏa thuận giữa hai gia đình.

Tham khảo các sản phẩm nhẫn cưới bán chạy nhất:XEM THÊM SẢN PHẨM

Nhẫn cưới H2

10,785,500₫

Nhẫn cưới H27

10,024,300₫

Vàng 416 10K

Vàng 585 14K

Nhẫn Cưới H22

8,903,400₫

Vàng 416 10K

Vàng 585 14K

XEM THÊM SẢN PHẨM

Hướng dẫn chi tiết cách nhà gái chuẩn bị và chia lễ lại quả đúng chuẩn

Việc chuẩn bị lại quả và chia lễ lại quả cần được thực hiện cẩn thận, thể hiện sự trân trọng và khéo léo của nhà gái. Dưới đây là các bước cơ bản:

Thời điểm thực hiện: Lễ lại quả thường được tiến hành ngay sau khi nhà gái đã nhận đủ các tráp lễ từ nhà trai và hoàn tất việc dâng lễ lên bàn thờ gia tiên.

Người thực hiện: Thông thường, mẹ cô dâu hoặc một người phụ nữ lớn tuổi, có kinh nghiệm và được biết đến là người khéo léo, chu toàn trong gia đình sẽ đảm nhận việc này.

Quy tắc “bẻ” lễ (chia lễ):

Cách thức: Khi chia lễ vật như bánh trái, cau trầu, xôi, nên dùng tay để “xé” hoặc “bẻ” một cách nhẹ nhàng, cẩn thận. Hạn chế tối đa việc dùng dao kéo vì quan niệm dân gian cho rằng điều đó có thể mang ý nghĩa chia cắt không tốt lành (ngoại trừ việc chia heo quay cần dùng dao sạch).
Số lượng: Quy tắc về số lẻ (thường áp dụng ở miền Bắc) hoặc số chẵn (phổ biến ở miền Nam và miền Trung) cần được tuân thủ. Số lượng lễ vật lại quả luôn phải ít hơn số lượng nhà trai mang đến trong mỗi tráp. Ví dụ, nếu tráp có 100 cái bánh, nhà gái có thể lại quả 10 cái (miền Nam) hoặc 9 cái (miền Bắc).

Cách bày trí phần lại quả: Sau khi chia xong, các lễ vật lại quả cần được sắp xếp gọn gàng, đẹp mắt vào một cái khay riêng. Việc bày trí lại quả tươm tất thể hiện sự chu đáo của nhà gái.

Trao lại quả: Mâm/khay lễ lại quả sẽ được một đại diện của nhà gái (thường là mẹ cô dâu) trao lại cho đại diện nhà trai (thường là mẹ chú rể hoặc trưởng đoàn nhà trai) với thái độ trân trọng trước khi nhà trai ra về.

Bàn tay một người phụ nữ đang cẩn thận chia lễ vật trầu cau để lại quả. — Sự khéo léo của nhà gái thể hiện qua từng chi tiết trong việc chuẩn bị và chia lễ lại quả

Sự khác biệt trong phong tục lại quả giữa các vùng miền

Phong tục lại quả có những khác biệt vùng miền khá thú vị, phản ánh sự đa dạng trong văn hóa cưới hỏi Việt Nam:

Miền Bắc: Đặc trưng nổi bật là quy tắc số lẻ khi chia lễ vật lại quả (3, 5, 7, 9…). Các loại bánh truyền thống như bánh cốm, bánh đậu xanh thường xuất hiện trong mâm lại quả. Cau trầu cũng được chia lại theo số lẻ.
Miền Trung: Phong tục lại quả ở miền Trung có phần linh hoạt hơn. Số lượng lại quả có thể là chẵn hoặc lẻ tùy thuộc vào từng địa phương hoặc thỏa thuận gia đình. Bên cạnh các lễ vật phổ biến, mâm lại quả có thể có thêm đặc sản địa phương. Tuy nhiên, ý nghĩa cốt lõi về sự đáp lễ và chia sẻ niềm vui vẫn được giữ gìn.
Miền Nam: Ngược lại với miền Bắc, miền Nam lại chuộng quy tắc số chẵn (2, 4, 6, 8, 10…) cho lễ vật lại quả. Bánh phu thê (xu xê) là loại bánh rất phổ biến trong tráp lễ và mâm lại quả. Một nét đặc trưng khác là đôi khi nhà gái sẽ lại quả cả cặp đèn cầy (nến) lớn trong tráp lễ của nhà trai.

Việc tìm hiểu trước phong tục của cả hai bên gia đình, đặc biệt nếu hai nhà ở các vùng miền khác nhau, là rất quan trọng để tránh những hiểu lầm không đáng có và giúp nghi lễ diễn ra suôn sẻ.

Những lưu ý “vàng” để lễ lại quả diễn ra suôn sẻ, trọn vẹn ý nghĩa

Để nghi thức lại quả thêm phần trang trọng và đúng với tinh thần vốn có, các gia đình nên ghi nhớ một vài lưu ý quan trọng sau:

Chuẩn bị trước: Nhà gái nên nắm rõ số lượng tráp lễ nhà trai sẽ mang đến để chuẩn bị đủ mâm/khay đựng phần lại quả. Nên có phương án dự phòng nếu số lượng tráp thực tế khác với dự kiến.
Thao tác cẩn thận: Khi chia lễ vật, cần hết sức khéo léo, nhẹ nhàng, tránh làm rơi vỡ hoặc để lễ vật bị dập nát, mất thẩm mỹ.
Thái độ trân trọng: Toàn bộ quá trình từ việc chia lễ đến trao lại quả cần thể hiện thái độ trân trọng đối với lễ vật và tấm lòng của nhà trai.
Giao tiếp và tìm hiểu: Nếu hai gia đình thuộc các vùng miền có phong tục khác nhau, nhà gái nên chủ động tìm hiểu hoặc trao đổi trước với nhà trai về các quy tắc lại quả để có sự chuẩn bị phù hợp.
Chuẩn bị vật dụng: Mâm/khay dùng để đựng lễ lại quả phải sạch sẽ, khô ráo, trang trọng. Có thể lót thêm giấy đỏ hoặc giấy trang trí nếu muốn.
Thông tin cần thiết: Nếu có thể, nhà gái nên hỏi khéo nhà trai về số lượng người trong đoàn để ước lượng phần lại quả sao cho đủ để nhà trai “chia lộc” cho mọi người khi về nhà.

Cận cảnh mâm lễ lại quả được chuẩn bị công phu, sẵn sàng trao cho nhà trai. — Mâm lễ lại quả được sắp xếp tươm tất, thể hiện sự chu đáo và mong muốn một nghi lễ vẹn toàn

Các câu hỏi thường gặp về lễ lại quả

Chia lễ lại quả thiếu hoặc thừa so với quy tắc thì có sao không?

Việc chia lại quả thiếu hoặc thừa có thể bị coi là thiếu chu đáo, không hiểu lễ nghi hoặc không tôn trọng phong tục. Mặc dù không có “hậu quả” nặng nề nào, nhưng điều này có thể tạo ấn tượng không tốt ban đầu. Quan trọng nhất vẫn là sự cân đối, hợp lý và tấm lòng thành của nhà gái.

Lễ ăn hỏi có bắt buộc phải lại quả không?

Lại quả là một nghi lễ truyền thống quan trọng, mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp trong phong tục cưới hỏi của người Việt. Hầu hết các gia đình đều thực hiện nghi thức này như một phần không thể thiếu của lễ ăn hỏi. Việc không lại quả có thể bị xem là thiếu sót hoặc không tôn trọng nhà trai.

Nhà trai nhận đồ lại quả về để làm gì?

Phần đồ lại quả sau khi nhà trai nhận về thường sẽ được đặt lên bàn thờ gia tiên để báo cáo với tổ tiên về việc vui của con cháu. Sau đó, những lễ vật này sẽ được chia lộc cho họ hàng, người thân, bạn bè thân thiết đã đến chung vui hoặc có lời chúc mừng, như một cách lan tỏa niềm vui và báo hỷ.

Dùng khay hay mâm đựng lại quả? Có cần dùng nắp tráp không?

Việc dùng khay đựng lại quả hay mâm lại quả riêng đều được chấp nhận. Một số gia đình có thể dùng chính nắp của các tráp ăn hỏi để đựng lễ lại quả cũng không sao. Điều quan trọng nhất là phần lại quả phải được bày biện gọn gàng, tươm tất, sạch sẽ và thể hiện sự trang trọng.

Xem thêm:

Lễ phản bái: ý nghĩa, lễ vật và nghi thức chuẩn
Lễ thăm nhà gái: kinh nghiệm A-Z chuẩn bị cho hai gia đình
Lễ dạm ngõ: nghi thức, chuẩn bị và những lưu ý

Lễ lại quả không chỉ là một thủ tục mà còn là một nét đẹp văn hóa, thể hiện sự tôn trọng, lời cảm ơn và sự khởi đầu cho mối quan hệ gắn kết tốt đẹp giữa nhà trai và nhà gái, giữa hai gia đình thông gia. Hiểu rõ ý nghĩa và cách thức thực hiện đúng phong tục cưới hỏi này sẽ góp phần làm cho ngày vui của đôi bạn thêm phần trọn vẹn và đáng nhớ.

Hy vọng những thông tin trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nghi thức lại quả. Nếu còn bất kỳ băn khoăn nào về lễ vật hay các phong tục khác trong ngày cưới, đừng ngần ngại tìm hiểu thêm hoặc tham khảo ý kiến của những người đi trước hoặc các chuyên gia về lễ nghi cưới hỏi để có sự chuẩn bị tốt nhất.

Với hơn 25 năm kinh nghiệm, chúng tôi tự hào là thương hiệu hàng đầu về nhẫn cưới và nhẫn đính hôn. Bên cạnh những mẫu nhẫn thiết kế tinh tế, chúng tôi còn cung cấp kiến thức hữu ích, giúp khách hàng dễ dàng chịn được mẫu nhẫn phù hợp và đầy ý nghĩa cho ngày trọng đại của mình.